دستگاه کارتخوان چیست؟

در روزگاران قدیم تمام خرید و فروش ها به وسیله ی پول نقد صورت می گرفت، هر چند حمل و نقل آن شاید سخت بود ولی کمتر مورد سرقت قرار می گرفت. اما در چند سال اخیر بیشتر خرید ها به وسیله دستگاه کارتخوان انجام می شود به طوری که داخل متروها نیز دست فروش ها از کارتخوان استفاده می کنند.

به طوری که دیگر کمتر کسی پول نقد با خود همراه دارد و در این شرایط کرونایی که وزارت بهداشت به عدم خرید با پول نقد سفارش می کند و آلوده بودن آن را تأیید می کند. اکثر فروشندگان از گرفتن پول نقد خودداری می کنند به طوری که اگر به ایستگاه مترو مراجعه کنی و کارت پول همراه نداشته باشی، نمی توانی بلیط خریداری کنی و با مشکل مواجه خواهیم شد.

“POS” که مخفف عبارت point of sale است، به هر مکانی که در آن یک معامله بتواند انجام شود، (خواه یک محصول یا خدمات باشد) گفته می شود. برای خرده فروشان، این ناحیه معمولاً در اطراف صندوق پول است؛ جایی که مشتریان برای یک محصول یا خدمات، پول پرداخت می کنند. اما در حال حاضر پوز به دستگاهی گفته می شود که امکان پرداخت هزینه را فراهم می آورد و به عنوان دستگاه کارتخوان از آن یاد می شود. 

 دستگاه کارتخوان یا پوز چیست

 با تعمیم تعریف بالا درباره ی این سوال که دستگاه کارتخوان چیست؟ می توان گفت پوز یا کارتخوان، دستگاهی است که قابلیت پرداخت پول و هزینه کالا و خدمات، را هنگام خرید دارد. کارتخوان در مجموعه سخت‌افزارهای بانکی و سیستم‌های پرداخت، پایانه‌های فروش بوده و از طریق ارتباط تلفنی یا شبکه‌ای، به سیستم بانکی امکان انتقال خودکار مبلغ خرید، از حساب فروشنده را فراهم می آورد.

این مکانیزم انتقال پول از طریق کشیدن کارت در شیاری که در دستگاه کارتخوان تعبیه شده است، انجام می گیرد. در واقع دستگاه پوز یا کارتخوان با اتصال به شبکه های بانکی امکان انتقال وجه از حساب ما به حساب فروشنده را فراهم می کند. ما در هنگام خرید به جای پرداخت نقدی می توانیم کارت عابر بانکی خود را به همراه داشته باشیم و با استفاده از کارت خوان این وجه را از حساب خود بدون دردسر به حساب فروشنده اانتقال دهیم.    

تاریخچه کارتخوان (pos)

پیش از توسعه دستگاه های کارتخوان  بازرگانان و فروشندگان، از پرینترهای دستی (که به ماشین های ZipZap نیز معروف است) برای گرفتن اطلاعات از قسمت برجسته شده روی کارت اعتباری از برگه های کاغذی با نسخه های کپی کربنی استفاده می کردند. بعدها این ورق های کاغذی برای پردازش به بانک منتقل می شدند. این روند، دشوار و وقت گیر بود.

علاوه بر این شرایطی را فرض کنید که در آن یک فروشنده هر بار برای دریافت هزینه ی فروش خود باید در صندوق خود را باز و بسته کند. در این صورت احتمال اشتباه و سرقت از جانب خود فروشنده و یا اشخاص دیگر وجود دارد. آیا راهی برای غلبه بر این مشکل وجود دارد؟ این سوالی بود که باعث شد دستگاه های کارتخوانی که امروزه می شناسیم به وجود بیایند و اکنون ما تاریخچه دستگاه پوز را مرور می کنیم

ویلیام بروبک در سال ۱۹۷۴ اولین پایانه ی فروش مجهز به میکروکنترلر را ساخت و در فروشگاه مک دونالد به کار گرفته شد. این دستگاه از میکرو پروسسور اینتل ۸۰۰۸ بهره می گرفت. جورج والنر مجارستانی متولد سیدنی استرالیا در سال 1978، Hypercom را تأسیس کرد و در سال 1982 شروع به تولید کارت خوان اختصاصی نمود و  توانست بر کشورهای منطقه اقیانوسیه مسلط شود.

این شرکت توافقاتی را با American Express امضا کرده است تا کارتخوان های خود را در ایالات متحده در اختیار آنها قرار دهد. برای تحکیم معامله، هایپرکام دفتر مرکزی خود را از استرالیا به آریزونا در ایالات متحده منتقل کرد. در ادامه این شرکت به صورت رو در رو در رقابت با  وریفون در بازار خانگی خود روبرو شد. 

نقطه عطف فروش این دستگاه در سال 1979 پدیدار شد، هنگامی که ویزا (Visa ) یک پایانه ضبط داده الکترونیکی بزرگ را معرفی نمود که اولین پایانه پرداخت بود. در همان سال نوارهای مغناطیسی برای اولین بار به کارت های اعتباری اضافه شد. این تغییر اجازه می داد تا اطلاعات کارت به صورت الکترونیکی ضبط و منجر به توسعه پایانه های پرداخت یا کارت خوان امروزی شود.

یکی از اولین شرکت هایی که تولید پوزهای اختصاصی داشت Verifone بود. این کار در سال 1981، در هاوایی به عنوان یک شرکت الکترونیکی کوچک آغاز شد. در سال 1983 آنها سری ترمینال های ZON را معرفی کردند که به استانداردی برای دستگاه های کارتخوان مدرن تبدیل شد.

بیش از یک دهه بعد در سال 1994 لیپمن، شرکت مهندسی الکترونیکی در اسرائیل تأسیس شد. شرکت لیپمن، خط پایانه های پردازشی Nurit را تولید کرد. لیپمن به دلیل جایگاه محکم وریفون در صنعت پرداخت با pos، هنگام تأسیس، هدفی را برای خود قرار داد که تا کنون به آن فکر نشده بود. در ادامه، در حالی که Lipman حدود 10٪ سهم در کارتخوان ثابت را در اختیار داشت، آنها رهبر مسلم کارت خوان های بی سیم با بیش از 95٪ سهم در اواخر دهه 1990 بودند.

در ابتدای کار، با کشیدن کارت از طریق pos، اطلاعاتی از نوار مغناطیسی در پشت کارت گرفته می شد. در اواخر دهه 1990، این شرایط با کارت های هوشمندی که تراشه ای در آن تعبیه شده بود جایگزین شد. این کار برای امنیت بیشتر انجام شد و نیاز به وارد کردن کارت در دستگاه کارت خوان نبود. در اواخر دهه 1990 و اوایل 2000، سیستم های پوز بدون تماس معرفی و پایانه های کارتخوان به روز شدند تا توانایی خواندن این کارت ها را با استفاده از فناوری ارتباط نزدیک فیلد (NFC) فراهم کنند.  

انواع کارتخوان :

تا وقتی که به طور مستقیم به فکر استفاده از دستگاه کارتخوان نیفتاده اید نمی توانید تصور کنید انواع پوز چه محدوده گسترده ای می تواند داشته باشد. در جست و جوهای اولیه برای یافتن بهترین دستگاه کارت خوان ممکن است کلماتی مانند جیبی، شخصی، سیار و غیره به گوشتان بخورد و از خودتان بپرسید کارتخوان سیار چیست؟ پوز جیبی به چه معناست؟ و… .  

انواع دستگاه پوز :

- دستگاه کارتخوان تلفنی: (Dialup) 

این کارتخوان ساده ترین نوع دستگاه پوز است و از طریق خط تلفن به بانک و شبکه ی بانکی متصل می شود. این دستگاه قابل حمل یا سیار نیست و در اکثر فروشگاه ها و مغازه ها قرار دارد، به این مدل از دستگاه ها، کارتخوان یا پوز ثابت نیز می گویند.

- کارتخوان شبکه‌ای یا:  LAN 

در این نوع کارتخوان‌ها، واسطه ارتباطی با شبکه بانکی اینترنت و شبکه است. نسل جدیدی از پایانه‌های فروش است که قادر به ارسال و دریافت اطلاعات از طریق بسترهای شبکه محلی (LAN) و با سرعت تراکنش بسیار بالا است. کارتخوان شبکه ای در مکان‌هایی که سرعت بالای تراکنش به علت تعدد مشتریان در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، مراکز خرید و فروشگاه‌های با تعداد تراکنش بالا استفاده می شود؛

همچنین در مکان‌هایی که دسترسی به خط تلفن امکان پذیر نیست (مانند مراکز جهانگردی) مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد دیگر آن راه‌اندازی چند پایانه به موازات هم بدون استفاده از تلفن یا حداکثر با استفاده از یک خط تلفن.از ویژگی‌های بارز این دستگاه: سرعت بالا در تراکنش (کمتر از 2 ثانیه)، کاهش مغایرت‌های احتمالی، انجام تراکنش بدون نیاز به خط تلفن و انجام تراکنش با استفاده از بستر اینترنت است. 

- کارتخوان سیار یا پوز بی‌سیم:

این نوع پوز از دیتای موبایل برای اتصال به شبکه اینترنت استفاده می‌کند و سیار است، سیمکارت در شیار مخصوص جا زده می شود. اینترنت سیم کارت باید برای برقراری ارتباط با بانک فعال شود. دستگاه پوز سیار محدودیت مکانی ندارد و برای شرکت‌های پخش، تحویل حضوری و پیک کارایی دارد.

- کارتخوان:  Wi-Fi

این نوع کارتخوان شبیه تبلت یا تلفن همراه، است، در این دستگاه‌ها رابطه اتصال، وای ‌فای است. از طریق وای‌ فای در مکان هایی همچون رستوران، کافی شاپ و مراکز خرید، انتقال مبلغ خرید با سهولت بیشتری انجام می‌شود.

- کارتخوان متصل به رایانه:  pc-pos

دستگاه‌های کارتخوان قابلیت اتصال به سیستم‌های رایانه‌ای و نرم افزارهای حسابداری را دارند. در این نوع دستگاه کارتخوان، فرمان از طریق رایانه صادر می‌شود. نخست در رایانه فاکتور صادر می شود، سپس فرمان انجام تراکنش با مبلغ از طریق رایانه به دستگاه کارتخوان مخابره می شود.  

- کارتخوان جیبی یا موبایل پوز:  M-POS 

نمونه پیشرفته تر کاتخوان GPRS است که در ظاهر مانند موبایل و دارای شکاف مخصوص کارت کشیدن است. در واقع موبایل یا تبلت از طریق یک سخت افزار کوچک به آن متصل و سپس با نصب نرم افزار مخصوص به یک دستگاه کارتخوان سیار تبدیل می شود

این دستگاه در فروشگاه‌های بزرگ که سیستم پخش سیار (Delivery) دارند مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در سیستم‌های توزیع مویرگی یا شرکت‌های پخش و در مکان هایی که دسترسی به سایر خطوط ارتباطی به سهولت امکان‌پذیر نیست کاربرد دارد. از ویژگی های این دستگاه پوز می توان به: قابل حمل بودن دستگاه و عدم محدودیت مکانی، سرعت بالای تراکنش و قابلیت استفاده از باتری شارژی با عمر بالا اشاره کرد.

چه کارهایی می توان با دستگاه پوز انجام داد؟

با دستگاه پوز علاوه بر فروش و انجام تراکنش های مربوط به خرید کالا، می توان موجودی گرفت، شارژ خرید، انواع گزارش ها و غیره را نیز انجام داد.از امکانات دستگاه پوز این است که می توان هر زمان که نیاز است از حساب بانکی خود موجودی گرفت، همچنین می توان قبوض ماهیانه را با آن پرداخت کرد.

روی این دستگاه کلیدهایی با شماره از صفر تا 9 قرار دارد، در سمت راست آن سه دکمه یکی به رنگ زرد (به معنای انصراف یا اصلاح، اگر رقم اشتباه نوشته شده باشد این دکمه را زده و رقم پاک می شود و دوباره می توان رقم مورد نظر را نوشت) رنگ قرمز (به معنای لغو) و رنگ سبز (به معنای تایید ) وجود دارد، در قسمت بالای کارتخوان چاپ گر وجود دارد که رول کاغذی داخل آن قرار می گیرد.

در قسمت بالا یا پایین و یا سمت راست دستگاه شیار مانندی وجود قرار دارد که کارت بانکی در آن قسمت قرار می گیرد. (خریدار کارت را در این قسمت می کشد و مبلغ مورد نظر را تعیین می کند) بعد از آن که خریدار رمز کارت بانکی شخصی خود را  وارد می کند این مبلغ از حساب او کسر می شود.

 تمام این مراحل در طی چند ثانیه تمام می شود و بعد از تمام شدن، دستگاه 2 رسید تأیید یکی مربوط به خریدار و دیگری مخصوص فروشنده می دهد این رسید بیان گر این است که کلیه عملیات به درستی انجام گرفته است.

کسانی که می خواهند از میزان حساب بانکی خود مطلع شوند علاوه بر دستگاه های خود پرداز اگر در محل کار، فروشگاه و یا شرکت خود دستگاه کارتخوان داشته باشند، می توانند به راحتی در مدت چند ثانیه از حساب خود موجودی بگیرند. برای این کار، کارت داخل کارتخوان کشیده می شود و  پس از وارد کردن رمز دوم کارت و فشردن دکمه تأیید دستگاه رسیدی که همان مبلغ موجودی بانک است را به ما تحویل می دهد.

کارتخوان جیبی یا شخصی چیست؟

نسل پیشرفته تری از پوز سیار وجود دارد  (کارتخوان موبایلی) که با استفاده از اتصال دیتای سیم کارتی که درون آن نصب می شود، به شبکه ی بانکی متصل می شود و تراکنش انجام می دهد. به خاطر ظاهر کوچک و سبکی وزن، به کارتخوان جیبی مشهور است و چون برای انجام مشاغل کوچک و شخصی مناسب است به نام کارتخوان شخصی نیز شناخته می شوند.

منظور از سیار در پوز چیست؟

هر کارتخوانی که محدود به استفاده در مکان خاصی نباشد به آن کارتخوان سیار می گویند. کارت خوان های موبایلی و بی سیم (GPRS) در این دسته قرار دارند.

تفاوت پوز سیار و جیبی چیست؟

پوز جیبی یکی از انواع پوزهای سیار به شمار می رود که ظاهری سبک تر و کوچکتر  نسبت به پوز سیار دارد. 

چه نوع دستگاه کارتخوان برای من مناسب است؟

با توجه به نوع استفاده ای که از کارتخوان خواهیم داشت پاسخ به این سوال فرق می کند. اگر کسب و کار ما یک کسب و کار پر مشتری و پر از تراکنش است باید مدل هایی را انتخاب کرد که قابلیت انتقال داده سریع داشته باشند. اگر چاپ فاکتور مشتری یکی از اصلی ترین ارکان های کسب و کار ماست پس کارتخوان ما باید این قابلیت را داشته باشد. یا این که اگر ما محل ثابتی برای کسب و کارمان نداریم و به صورت مداوم در حال تغییر هستیم پس باید به کارت خوان سیار  فکر کرد. همچنین سبکی، امکانات ویژه و  سایر موارد از جمله پارامترهایی هستند که باید مد نظر قرار داد.

چرا استفاده از پوز بهتر است؟

همین که لازم نیست برای خریدهای خود پول زیادی با خود حمل کنیم و مداوم نگران دزدیده و گم شدن آن باشیم کافی است و این که دیگر معطل گرفتن باقی پولمان نمی شویم و اشتباهی صورت نمی گیرد یا این که از آلودگی هایی که با اسکناس و مبادله آن انتقال می یابد رها می شویم همین طور در مورد صاحبان کسب و کارها می توان گفت که دیگر نگران اشتباهات محاسباتی و یا به سرقت رفتن موجودی شان نخواهند شد و وقت بسیار کمتری صرف انجام صورت حساب ها و حسابرسی آنها می شود.

دستگاه کارتخوان ضریب امنیتی بالایی دارند و امکان ندارد تراکنش های ناموفق آن؛ منجر به کسر موجودی از خریدار شود. در صورتی که کسر موجودی از خریدار اتفاق بیفتد در عرض چند ساعت مجدداً پول به حساب خریدار باز می گردد. علاوه بر آن اگر اشتباهی از سمت فروشنده و یا خریدار رخ دهد، به راحتی می توانند گردش حساب و اعلام موجودی را بررسی کنند و از اشتباه خود آگاه شوند. این ها تنها گوشه ای از مهم ترین مزیت های استفاده از کارت خوان است.