قبل از اینکه بخواهیم افراد مشمول مالیات بر ارزش افزوده را بررسی کنیم، لازم می دانیم تا نگاهی به مفهوم صحیح ارزش افزوده و مالیات ارزش افزوده داشته باشیم.
ارزش افزوده چیست؟
ارزش افزوده ، به معنای ارزشی است که در گذر زمان به یک کالا یا خدمات اضافه می شود. طبق این تعریف می توانیم اینگونه برداشت کنیم که ارزش افزوده تنها به کالا و خدماتی مربوط می شود که مراحل تولید تا مصرف آن ها زنجیره ای است.
با توجه به ارزشی که در هر مرحله ی تولید کالا یا ارائه خدمات به آن اضافه می شود، ارزش افزوده نیز تعیین خواهد شد.در سال های اخیر، مشمولان مالیات بر ارزش افزوده افزایش پیدا کرده اند و همین مورد باعث شده تا مردم آگاهی کافی درباره لیست افراد مشمول مالیات بر ارزش افزوده نداشته باشند. در ادامه به بررسی این لیست خواهیم پرداخت.
مالیت بر ارزش افزوده چیست؟
طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده هر گونه فعالیتی که منجر به تولید کالا و یا ارائه خدمات میگردد مشمول این قانون می باشد البته این مالیات مشمول صادرات و واردات این کالا و خدمات نیز می گردد . در حال حاضر مالیات بر ارزش افزوده در سال جاری ۹ درصد اعلام گردیده است که ۳ درصد آن شامل عوارض است.
تعریف مالیات بر ارزش افزوده را می توان از ماده ۳ این قانون چنین بیان کرد: ارزش کالا و خدمات عرضه شده نسبت به کالا و خدمات خریداری شده و یا تحصیل شده در یک دوره معین.این قانون در بدو امر شامل همه فعالین اقتصادی در داخل کشور می گردید.
اما بنابر صلاحدید فرآیند اجرای آن ابتدا مشمول صادر کنندگان و وارد کنندگان شد و سپس مرحله به مرحله دایره شمول آن گسترش یافت تا اینکه در مهرماه ۱۳۹۵ کلیه اشخاص حقوقی با هر فعالیتی می بایست نسبت به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده اقدام نمایند. بنابراین کسب و کارهای نوپا که اقدام به تأسیس شرکت های تجاری می نمایند می بایست نسبت به اعلام معاملات فصلی خود و اخذ مالیات بر ارزش افزوده در صورتحساب های خویش اقدام نمایند.
چه کسانی مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند؟
به صورت کلی بعضی از فعالان اقتصادی، در چندین مرحله مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده شده اند. این مرحله بندی طی 12 سال اخیر انجام شده است و در حال حاضر هفت مرحله وجود دارد که به بررسی آن ها خواهیم پرداخت.
وارد کنندگان و صادر کنندگان، مشمولان مرحله اول مالیات بر ارزش افزوده
شامل کلیه وارد کنندگان، صادرکنندگان، کلیه فعالان اقتصادی که مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات آنها در سال 1386 سه میلیارد ریال یا بیشتر بوده است، کلیه فعالان اقتصادی که مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات آنها در پنج ماه آغازین سال 1387، یک میلیارد و 250 میلیون ریال یا بیشتر بوده است در دوره اول اجرای قانون مشمول شده اند.
همچنین افرادی که طبق اطلاعات موجود در نرم افزار بازرگانی مجموع فروش کالا و خدمات آن ها از فروردین تا مرداد ماه سال 87، بیشتر از یک میلیارد و 250 میلیون ریال بوده است در این مرحله مشمول شدند.
مشمولین ارزش افزوده مرحله دوم
مرحله دوم فراخوان ارزش افزوده از ابتدای مهرماه ۸۸ به اجرا درآمد كليه اشخاص اعم از حقيقي و حقوقي، صرفنظر از ميزان فعاليت، كه مشمول مرحله اول ثبت نام در نظام ماليات بر ارزش افزوده نگرديده بوده‌اند، شاغل به فعاليت در هر يك از موضوعات مندرج در بند (الف) ماده (۹۶) قانون ماليات‌هاي مستقيم (بجز فعاليت‌هاي معاف موضوع ماده ۱۲ قانون ماليات بر ارزش افزوده) به شرح زير، مشمول مرحله دوم ثبت نام و اجراي اين نظام مالياتي مي‌باشند:
۱- كارخانه‌ها و واحدهاي توليدي كه براي آنها جواز تأسيس و پروانه‌ي بهره‌برداري از وزارتخانه‌ي ذيربط صادر شده يا مي‌شود؛
۲- بهره برداران معادن؛
۳- ارائه دهندگان خدمات حسابرسي، حسابداري و دفترداري و همچنين خدمات مالي؛
۴- حسابداران رسمي شاغل و مؤسسات حسابرسي عضو جامعه حسابداران رسمي ايران؛
۵- ارائه دهندگان خدمات مديريتي و مشاوره‌اي؛
۶- ارائه دهندگان انواع خدمات انفورماتيك، رايانه‌اي اعم از سخت افزاري، نرم افزاري و طراحي سيستم؛
۷- متل‌ها و هتل‌هاي سه ستاره و بالاتر؛
۸- بنكداران، عمده فروش‌ها، فروشگاه‌هاي بزرگ، واسطه‌هاي مالي، نمايندگان توزيع كالاهاي داخلي و وارداتي و صاحبان انبارها؛
۹- نمايندگان مؤسسه‌هاي تجاري و صنعتي، اعم از داخلي و خارجي؛
۱۰- مؤسسات حمل و نقل موتوري و باربري داراي مجوز از مراجع ذيربط، زميني، دريايي و هوايي باربري (به استثناء واحدهايي كه صرفاً به امر حمل و نقل مسافر اشتغال دارند)؛
۱۱- مؤسسات مهندسي و مهندسي مشاور؛
۱۲ – مؤسسات تبليغاتي و بازاريابي.
مشمولین مرحله سوم مالیات بر ارزش افزوده
تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که در سال 1387 یا 1388 مجموع فروش کالاها و خدمات معاف و غیر معاف آن ها سه میلیارد ریال و بالاتر بوده، مشمول مرحله سوم ثبت نام قانون می شوند.
مشمولین ارزش افزوده مرحله چهارم
مرحله چهارم فراخوان ارزش افزوده از مهرماه ۸۹ اجرا گردید و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس شرایط مراحل گذشته مشمول نشده بودند، در صورتی که شاغل به فعالیتهای اعلام شده موضوع بند ب ماده ۹۶ قانون مالیاتهای مستقیم به شرح زیر بودند، با هر میزان فروش یا درآمد مشمول این مرحله گردیدند.
صاحبان مشاغل موضوع بند ( ب ) ماده (۹۵) اين قانون عبارتند از :
۱- صاحبان كارگاه هاي صنعتي
۲- صاحبان مشاغل ساختماني , تأسيسات فني و صنعتي , نقشه كشي , نقشه برداري , محاسبات فني و نظارت .
۳- چاپخانه داران، ليتوگرافها، صحافها، ارائه دهندگان خدمات چاپ و گرافيست ها.
۴- صاحبان مراكز ارتباطات رايانه اي
۵- وكلا، كارشناسان، مترجمان رسمي دادگستري، مشاوران حقوقي، حسابداران رسمي و اعضاي سازمان هاي نظام مهندسي.
۶- محققان، پژوهش گران و كارشناسان آزاد كه به تهيه و ارائه طرح هاي تحقيقاتي اشتغال دارند.
۷- دلالان، حق العمل كاران و كارگزاران.
۸- صاحبان مراكز فرهنگي، هنري، فرهنگسراها، كانون هاي حرفه اي و انجمن هاي صنفي و تخصصي.
۹- صاحبان سينماها، تماشاخانه ها و مكان هاي تفريحي و ورزشي.
۱۰- صاحبان مشاغل فيلم برداري، دوبلاژ، مونتاژ و ساير خدمات سينمائي.
۱۱- پزشكان و دندانپزشكان كه داراي مطب هستند و دامپزشكان كه به حرفه دامپزشكي اشتغال دارند.
۱۲- صاحبان آزمايشگاهها، راديولوژي ها، فيزيوتراپي ها، سونوگرافي ها، الكتروانسفالوگرافي ها، سي تي اسكن ها، سالن هاي زيبايي و ديگر ارائه دهندگان خدمات بهداشتي و طبي و غيرطبي.
۱۳- صاحبان ميهمان سراها، ميهمان پذيرها و مسافرخانه ها.
۱۴- صاحبان تالارهاي پذيرايي، رستوران ها ، تهيه كنندگان غذاهاي آماده، ارائه دهندگان خدمات پذيرائي و كرايه دهندگان ظروف.
۱۵- صاحبان دفاتر اسناد رسمي.
۱۶- صاحبان تعميرگاه هاي مجاز و اتو سرويس ها.
۱۷- صاحبان نمايشگاه ها و فروشگاه هاي اتومبيل و بنگاه هاي معاملات املاك و آژانس هاي كرايه اتومبيل.
۱۸ – سازندگان، فروشندگان طلا و جواهر.
۱۹ – عاملان فروش و فروشندگان آهن آلات .
چه کسانی در لیست مشمولین مرحله پنجم مالیات بر ارزش افزوده قرار دارند؟
تمامی اشخاص حقوقی که طبق شرایط مرحله اول، دوم، سوم، چهارم ثبت نام، مشمول اجرای مالیات بر ارزش افزوده نشده اند، در صورتی که طبق صورت های مالی در سال های 1387،1388 یا 1389 مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات آنها یک میلیارد ریال و بیشتر باشد، در مرحله پنجم قرار می گیرند.
مشمولین مرحله ششم مالیات بر ارزش افزوده
تمامی اشخاص حقوقی و حقیقی که طبق ماده 95 قانون مالیات های مستقیم در کارهای زیر مشغول هستند مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده خواهند بود.چلوکبابی ها، سالن های غذاخوری، سفره خانه های سنتی و اغذیه فروشی های زنجیره ای با مالکیت واحد و یا نام و نشان عنوان تجاری واحد. (بدون در نظر گرفتن مساحت محل کسب و کار و نوع مجوز و همچنین مبلغ فروش سالانه)
مشمولین ارزش افزوده مرحله هفتم
در مرحله هفتم فراخوان ارزش افزوده کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر حجم از فروش و یا درآمد از محل عرضه کالا و ارائه خدمات مشمول که به موجب فراخوان های قبلی تاکنون برای اجرای قانون فراخوان نشده اند، طی این مرحله مکلف به ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده و اجرای این قانون از ابتدای مهرماه سال ۹۵ گردیدند. همچنین اشخاص حقوقی که بعد از تاریخ اجرای فراخوان نیز ایجاد، تأسیس و به ثبت رسیده و یا شروع به انجام فعالیت می‌نمودند، در صورت فعالیت با هر حجم از فروش و یا درآمد حاصل از کالا و خدمت، از اولین دوره مالیاتی بعد از شروع فعالیت مشمول اجرای این قانون می‌باشند.
فعالان اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول تا ششم ثبت نام و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده بوده اند، حتی در صورت انطباق با شرایط مشمولیت مرحله هفتم ثبت نام این نظام مالیاتی جزو مؤدیان مشمول مراحل قبلی ثبت نام و اجرای قانون محسوب و مکلف به اجرای مقررات از تاریخ شمول فراخوان مربوط از جمله وصول مالیات و عوارض ارزش افزوده از خریداران، ارائه اظهارنامه و واریز مالیات و عوارض بر ارزش افزوده به حساب‌های تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور گردیدند.
بنابراین برای کسب و کارهای نوپا بسیار حائز اهمیت است که در هنگام تأسیس شرکت نسبت به ارائه کالا و خدمات خود توجه لازم را داشته و مالیات مربوطه را در صورت حساب های خویش منظور بدارند.
